Od dziecka lubiłem BMW i mam duży sentyment szczególnie do starszych modeli tej marki i dlatego nie powinno dziwić to, że chętnie robię modele tej marki. W tym roku (2025) mija 50 lat od premiery pierwszej generacji BMW serii 3 i z tej okazji postanowiłem stworzyć ten wpis…
Historia
BMW serii 3 jest jednym z następców (wraz z seriami 5 i 7) legendarnej Neue Klasse produkowanej w latach 1962-1977. O serii prawdopodobnie powstanie osobny wpis w odpowiednim czasie, ale tutaj opiszę ją skrótowo.
Serię tworzyło kilka modeli, których nazwy brały się od pojemności silnika. Pierwszym modelem był BMW 1500 zaprezentowany w 1961 roku (zastąpiony modelem 1600 w 1964 roku). Następnie dodano BMW 1800 w 1963. W latach 1965 – 1969 oferowano luksusowe coupé oznaczone jako BMW 2000C (silnik z pojedynczym gaźnikiem) lub 2000CS (z podwójnym gaźnikiem). W 1966 roku do serii dołączył BMW 2000 (bogatsza wersja modelu 1800).
W roku 1966 wyodrębniła się seria 02, będąca sportową dwudrzwiową skróconą wersją Neue Klasse. Początkowo był to model oznaczony jako BMW 1602, będący dwudrzwiowym sportowym sednem, ale nie tylko – w latach 1967 – 1971 oferowano go również jako kabriolet firmy Baur, a w latach 1971 – 1972 dostępny był 3-drzwiowy hatchback (wariant Touring). Następnie, w 1968, dodano model 2002, dla którego również istniał wariant Touring. Pod koniec produkcji, czyli w latach 1975 – 1977 dostępne na rynku europejskim były ekonomiczne wersje: 1502 (silnik 1.6 z obniżonym stopniem kompresji) oraz 1802 (model 2002 z silnikiem 1.8 z wersji 1800 sedan).
W 1972 czterodrzwiowy sedan został zastąpiony modelem BMW E12 (pierwsza generacja serii 5). Modele coupé (2000C i 2000CS) zastąpiono w 1969 przez BMW E9 2800CS (prekursor serii 7). Następcą dwudrzwiowego modelu 1602 został BMW E21 (pierwsza generacja serii 3) wprowadzony do produkcji w 1975 roku.
Pierwsza generacja – E21
Jak już wcześniej pisałem, BMW E21 zastąpił model 1602 serii Neue Klasse. Prace nad nim zaczęły się na początku lat 70. Gotowy model zaprezentowano na Stadionie Olimpijskim w Monachium latem 1975 roku. Wraz z tym modelem zmieniono system nazewnictwa, w którym pierwsza cyfra odpowiada serii, a dwie następne pojemności skokowej silnika (np. 320 – seria 3, pojemność skokowa silnika 2.0 l). Ten system używany jest do dziś, z kilkoma wyjątkami.
Za projekt karoserii odpowiadał Paul Bracq. Oferowany był tylko 2-drzwiowy sedan. Istniała również modyfikacja na „kabriolet” firmy Baur (w sumie był to dach typu targa z niezależnym, odsuwanym miękkim dachem naciąganym na ramę targi). Samochód swoim wyglądem nawiązywał do poprzednika. Odziedziczył po nim przód w kształcie „pyska rekina” – przód podcięty był pod ujemnym kątem, co miało dodawać dynamiki i drapieżności. Początkowo miał pojedyncze okrągłe lampy przednie, a w późniejszym okresie (1977-1983) wersje z 6-cylindrowym silnikiem miały podwójne „okularowe” reflektory. Między lampami znajduje się szeroki grill z czarnego plastiku z poziomymi listwami, a pośrodku są charakterystyczne dla BMW „nerki”. Tylne lampy ułożone są poziomo. Poniżej lamp zamontowane są metalowe chromowane zderzaki. Auto posiada pojedynczy lub podwójny wydech, w zależności od wersji. Tylne szyby mają charakterystycznie podcięty do przodu kąt, tzw Hofmeister kink. Wnętrze samochodu zaprojektowane było z myślą o ergonomii kierowcy – wszystko co jest najpotrzebniejsze znajduje się w pobliżu. Deska rozdzielcza wykonana jest (jak w większości samochodów tego producenta) z czarnego plastiku. Centralny element deski z oprzyrządowaniem nachylony jest w stronę kierowcy. Kierownica jest czteroramienna, co było modne w tamtych czasach.
Do napędu stosowano rzędowe silniki rodzin M10 (4-cylindrowe) i M20 (6-cylindrowe):
M10 gaźnikowe: 1.5 (75 KM, 110 Nm), 1.6 (90 KM, 125 Nm) i 1.8 (98 KM, 142 Nm);
M10 z wtryskiem: 1.8 (105 KM, 145 Nm) i 2.0 (125 KM, 172 Nm);
M20 gaźnikowy 2.0 (122 KM, 160 Nm) i wtryskowy 2.3 (143 KM, 190 Nm).
Napęd przekazywany jest na tylną oś przy pomocy 4-biegowej ręcznej lub 3-biegowej automatycznej skrzyni biegów.
Stworzyłem dwa modele low-poly tego samochodu: wersję wczesną z pojedynczymi światłami przednimi oraz wersję poliftową z 1980 roku. Postanowiłem zrobić te modele po wykonaniu remake-a BMW E30, ponieważ w tym roku wypada 50 rocznica debiutu tego samochodu. Wersja poliftowa nie różni się aż tak bardzo i dlatego obie powstawały równocześnie. Prace zacząłem 6 lutego 2025. Prace trwały około 60,5 godziny rozłożone na 16 dni (czyli około 3,8 godz/dzień, w tym projekcie po raz pierwszy przeprowadziłem ewidencję czasu pracy) i zakończyły się 27 lutego 2025 publikacją modeli na Artstation i Sketchfab.
W 1980 samochód przeszedł face-lifting. Obejmował on wygląd wlotów powietrza przedniego fartucha, zamontowano lusterka w plastikowych obudowach po obu stronach auta oraz dodano plastikowy panel pomiędzy tylne światła.
Samochód produkowano w latach 1975 – 1983 w liczbie 1 364 039 sztuk.
Druga generacja – E30
Prace nad następcą BMW E21 rozpoczęły się w lipcu 1976. W 1982 roku zadebiutowała druga generacja BMW serii 3, czyli BMW E30. Model bazował na swoim poprzedniku i występował jako 2-drzwiowy sedan i kabriolet, oraz wprowadzono dodatkowo nowe wersje nadwozia – 4-drzwiowego sedana i kombi (Touring). Wprowadzono pierwsze silniki wysokoprężne, pierwsze szesnastozaworowe silniki i pierwszy napęd na cztery koła. Z tej generacji wywodzi się pierwsze M3, czyli sportowa wersja BMW serii 3. Auto stało się kamieniem milowym nadającym charakter całej serii 3.
Projektantami nadwozia byli Claus Luthe i Boyke Boyer. Stylistycznie samochód przypomina swojego poprzednika. Przód samochodu również jest podcięty, ale pod mniejszym kątem niż w E21. Posiada podwójne „okularowe” światła przednie. Przednie kierunkowskazy zostały przeniesione na przedni zderzak. Tylne okna także posiadają Hofmeister kink. Wnętrze samochodu, podobnie jak poprzednik, jest ergonomiczne i kierowca ma łatwy dostęp do najpotrzebniejszych funkcji. Deska rozdzielcza jest trochę inaczej zaprojektowana, ale centralny element nadal skierowany jest w stronę kierowcy. Auto miało 2 face-liftingi w czasie produkcji – w 1985 i 1987 roku.
Mechanicznie poprawiono zawieszenie i zastosowano mocniejsze silniki. Do napędu używano:
4-cylindrowe silniki benzynowe: gaźnikowy 1.8 (89 KM, 140 Nm) i wtryskowe 1.6 (104 KM, 145 Nm), 1.8 (104-136 KM, 145-172 Nm), 2.0 (192 KM, 210 Nm), M3 2.3 (200 KM, 240 Nm), M3 Evo II 2.3 (220 KM, 245 Nm) ;
6-cylindrowe silniki benzynowe: 2.0 (129 KM, 164 Nm), 2.3 (139 KM, 205 Nm), 2.5 (170 KM, 226 Nm), 2.7 (122-198 KM, 230-265 Nm), 3.2 (197 KM, 285 Nm);
4-cylindrowe wysokoprężne: 2.4 (86 KM, 152 Nm), 2.4 turbo (115 KM, 220 Nm), 2.5 turbo (118 KM, 220 Nm).
Moc przekazywana jest na tylne koła za pośrednictwem 4- lub 5-biegowej manualnej albo 3- lub 4-biegowej automatycznej skrzyni biegów.
Model BMW E30 jest jednym z moich najstarszych projektów samochodów. Do stworzenia modelu posłużyły mi plany wersji po pierwszym face-liftingu. Rocznik jest w sumie pomylony, bo face-lifting miał miejsce w 1985, ale trudno – nie będę już tego zmieniał. Pracę nad nim zacząłem 19 stycznia 2020 roku. Prace trwały 6 dni, do 24 stycznia 2020, kiedy opublikowałem go. Jako, że jest to model darmowy, szybko zyskał na popularności i zdobył dużo polubień. Opublikowałem go także na Cubebrush i był tam jako „Weekly freebies” – wybrane przez administrację darmowe prace promowane przez tydzień. Pomimo dość słabej jakości i wieku ciągle cieszył się popularnością na Sketchfab-ie – jest to drugi (po Wołdze) projekt pod względem ilości polubień. Postanowiłem go poprawić do obecnych standardów – poprawić siatkę stosując Shrinkwrap, zrobić mapy UV i tekstury przy pomocy Substance 3D Paintera. Prace nad remake’m zacząłem 24 stycznia 2025 roku. Po 9 dniach, 4 lutego skończyłem i opublikowałem poprawioną wersję modelu. Postanowiłem, że zestawię obok siebie starą wersję i nową, dzięki czemu będzie widać mój postęp poczyniony przeze mnie przez ostatnie 5 lat tworzenia modeli.
Samochód był produkowany w latach 1982 – 1994. Wyprodukowano łącznie 2 433 000 sztuk.
Plany na przyszłość
Planuję wykonać więcej modeli BMW serii 3. Kiedy skończę kolejne modele tej serii zaktualizuję ten wpis.
